Telemedikal Robotlar
Hasta, sağlık görevlisi, doktorların ve uzmanlarının bir arada bulunmadığı zamanlar özellikle farklı noktalardaki birçok hastaya, az personel ile verilmesi gereken sağlık hizmetleri hem maliyet hem zaman hem de kalite açısından oldukça büyük bir sorun.
Geçtiğimiz yıllarda, genel olarak telemedicine diye tabir edilen telefon, telekonferans gibi yöntemlerin kullanımı artmıştır. Fakat telemecine daha fazlasını vaad etmeyen ve gelişime kapalı, kısaca oldukça sınırlı. Telemedikal robotlar bu sınırları yıkmaya geliyor. Hem maliyet hem fonksiyonellik açısından oldukça öndeler. Birçok uzmana göre önümüzdeki yılların bu robotların altın çağı olacak.
Telemedikal robot nedir ?
Basitçe anlatmak gerekirse: üzerinde bir bilgisayar ve modüler birçok giriş çıkış ünitesi olan, bağımsız hareket edem bir hastane robotudur. Takım çalışmasını tam olarak sağlayabildiği gibi sağlık hizmetlerin önemli bir kısmını (hasta kaydı, tetkik, arşiv sorguları, karar destek, periyodik kontrol, bilgilendirme) yapabiliyor.
Şu an halihazırda prototip olarak satılan ve seri üretimdeki iki robotu inceledim. Bunların iRobot tarafından üretilen RP-VITA modeli oldukça şaşırtıcı. Aslında ilk izlenim, hastane girişindeki kiosk terminalinin tekerlekli haline benzemesiydi. Fakat biraz inceleyince yeteneklerinin büyüleyici olduğunu düşünmemek elde değil. “Doktoru aratmıyor”, cümlesini kullanmak istemiyorum çünkü doktorun yaptığı birçok şeyi yapıp kalanlar için “doktoru telefon ile arıyor”
Ne işe yaradığını bir örnekle anlatacağım ama önce özelliklerini yazayım. Model ve üreticiye göre değişen özellikleri olmasına karşın majör özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz.
- Bağımsız hareket etmesini sağlayan tekerlekler ile hastayı fiziksel olarak takip etme.
- RFID veya yüz okuyucu ile hastayı tanıma. Uzaktan ısı ve nabız ölçme.
- Hastaya sorular sorup sesini kaydetme. (bazı modellerinde temel seviye karar destek sistemi)
- Hasta kayıt sisteminden hastanın geçmişini bulma. Eski tetkik değerlerini yeniler ile kıyaslayıp doktora ön hazırlık yapma,
- Tansiyon gibi ölçümleri yapabilme ve diğer tetkik cihazlarından veri okuma.
- Aynı anda bir veya daha fazla doktora/uzmana bağlanıp hastane çalışanı ile birlikte çalışabilme,
- Yerleşik navigasyon ile bir hastadan diğerine tek başına gidebilme,
- Aynı anda birçok hastayı kontrol edebilme,
- Aynı hastadaki birden fazla hastalığı ilişkili/ilişkisiz olarak takip edebilme,
- Hastayı taburcu etmeden önce bilgilendirme, tanıtıcı videolar izletme, egzersiz yapma
RP-VITA’nın tanıtım videosunun senaryosu şu şekilde: Sabah 7’de hastaneye gelen bir acil hasta robota tanıtılıyor. Fakat ihtiyaç duyulan uzman doktor hastanede değil. Robot hastayı RFID ile tanıyıp hastane boyunca takip ediyor. Hastanın yatırıldığı odaya girip sağlık görevlisi/hemşire ile birlikte çalışıyor aynı anda doktor uzaktan bağlantı ile ortama bağlanıyor.
Videonun başka bir bölümlerinde doktor hastane dışında iken robot saat başı hastayı kontrol ediyor ve sorunları bildiriyor. Aynı anda uzman doktor hastayı uzaktan inceleyebiliyor. Robot hastaya “kendini nasıl hissediyorsun”, “ağrın var mı ”gibi sorular sorup ses kaydı yapıyor.
RP-VITA sadece acil servis için değil tüm sağlık hizmetleri için tasarlanmış. Hastaneden hasta ile birlikte ayrılıp evde sağlık hizmeti için kullanılabiliyor. Hastane içinde çalışan robot işi bitince şarj ünitesine gidip yeni hastalar beklerken enerji depoluyor.
Benzer amaçla üretilen robotların büyük kısmı daraltılmış bir hedefle üretildiği için bazı alanlarda oldukça başarılı olmuşlar. Özellikle evde hasta takibi, temel bakım hizmetleri gibi işler için birçok ürün var. Robotic Nurse Assistant gibi cerrahi müdahale amaçlı gelişmiş robotları bile bu kategoriye alabiliriz. Fakat bir robota “yeni nesil telemedikal robot” diyebilmek için biraz olsun otonom olmaları gerekiyor. Ayrıca telemecidine yönetimin can alıcı özellikleri olan internet, telefon, video gibi özellikleri de şart.